ارکان فلسفه هنر اسلامی به تبیین مبادی فلسفی و عرفانی هنر اسلامی - ایرانی می پردازد.
زیبایی، خیال، معرفت، عشق، مشکک بودن وجود و هنر بمثابه وجود، هنر بمثابه تجلی اسما و صفات الهی و نور خد، نقش نور و رنگ، وحدت در کثرت و کثرت در وحدت و نماد گرایی از مباحث اصلی ارکان نظری هنر اسلامی به شمار می روند.
هنر اسلامی در همه کشورهای اسلامی اعم از آسیایی، افریقایی و اروپایی دارای وحدت نگاه، حس و خیال متعالی به امر قدسی و بیان هنری ابعادی از جمال و جلال تجلیات حضرت حق از منظر هنرمند مسلمان است.
دکتر سید سلمان صفوی، دکترای فلسفه دین و فوق دکترای فلسفه هنر از سواس، دانشگاه لندن و مولف دهها جلد کتاب در حوزه فلسفه، عرفان و هنر به زبان های انگلیسی و فارسی است.
ایشان سردبیر مجله تخصصی ترانسندنت فیلوسوفی و رییس آکادمی مطالعات ایرانی لندن است.
مبانی نظری فلسفه هنر اسلامی در حکمت و عرفان اسلامی تبیین شده است. حکمت و فلسفه اسلامی راجع به وجود به ما هو وجود و عوارض ذاتی هستی از آن جهت که هست بحث می کند.
سه مکتب فلسفه اسلامی (فلسفه مشایی، فلسفه اشراقی و حکمت متعالیه) به بحث پیرامون موضوعات اساسی فلسفی نظیر اصالت و ماهیت وجود و مراتب آن، خدا شناسی، امکان، ابزار و منابع معرفت شناسی، انسان -شناسی و فرجام شناسی می پردازند.
فارابی، ابن سین، سهروردی، صدرالمتألهین، حاج ملا هادی سبزواری، علامه طباطبایی و پروفسور سیدحسین نصر از چهره های شاخص این سه مکتب به شمار می روند.
کتاب های موسیقی کبیر، اشارات، شف، حکمت الاشراق، اسفار اربعه، شواهد الربوبیه، شرح منظومه، نهایة الحکمه، اصول فلسفه و روش رئالیسم و فلسفه اسلامی از آغاز تا امروز از جمله کتب مهم این بزرگان است.
فارابی در کتاب موسیقی کبیر مبانی فلسفی موسیقی، ویژگی‌های جهانی و هم چنین تاثیر موسیقی بر روح را تشریح می‌کند.
عرفان و تصوف اسلامی به بحث در باره خدا، انسان و سمبلیسم می-پردازد.
عرفا معتقدند تنها یک بـود است و مابقی نمود است که تجلی آن بـودِ متعالی، قدسی، حی، قادر، سمیع، بصیر و علیم است.
جهان متشکل است از سلسله تجلیات اسمایی حضرت حق.
ابزار شناخت؛ قلب است.
معرفت؛ مبتنی است بر مرتبه نور و تاریکی در قلب انسان.
برخی چهره های شاخص عرفان اسلامی عبارتند از: جنید بغدادی، شیخ عبدالقادر گیلانی،
شیخ نجم الدین کبری، عطار نیشابوری، محی الدین اندلسی، شیخ ابوالحسن شاذلی، مولانا جلال الدین محمد مولوی، شیخ صفی الدین اردبیلی و شاه نعمت الله ولی.
برخی کتب مهم عرفان اسلامی عبارتند از: فصوص الحکم محی-الدین اندلسی،
الاصول العشرة و رساله الخائف الهائم من لومه اللائم
شیخ نجم الدین کبری، مثنوی معنوی حضرت مولوی و گلشن راز شیخ محمود شبستری.
فوائح الجمال و فواتح الجلال شیخ نجم-الدین کبری از بهترین کتب عرفانی در باره فهم رنگ در هنر اسلامی است.
گلشن راز شیخ محمود شبستری و شرح لاهیجی بر آن نیز بهترین کتاب جهت فهم معنای نمادگرایی در عرفان اسلامی و بالتبع آن هنر اسلامی است.
فلسفه و عرفان اسلامی با رویکردها و مبانی متفاوت به بحث در باره وجود، خیال، زیبایی، عشق و سمبلیسم به عنوان امهات مباحث نظری هنر اسلامی پرداخته اند.
در باره پيدايش هنر اسلامي از عناصری نظیر منابع بيزانسي، ايراني، هنـدو و مغولي مطالب فراوان نگاشته شده، اما در باره نيرويي كه اين عناصر متباين را در تركيب واحدی جمع كرده، بسيار كم سخن گفته اند.
