روش و رویکرد تفسیر قرآن شیخ صفی‌الدین اردبیلی

حضرت سلطان العارفین شیخ‌ صفی‌الدین اردبیلی(۶۵۰- ۷۳۵ هـ.ق) مهم‌ترین عارف مجاهد در ایران و جهان اسلام است که نقش اجتماعی و معرفتی ماندگاری در تاریخ ایفا کرد. او موسس طریقت صفویه، پیشتاز عرفان اجتماعی و پدر معنوی استقلال ایران است.

عارف مجاهد شیخ صفی‌الدین اردبیلی از مفسرین قرآن است که روش و رویکرد تفسیریش شناخته نشده است. در این رساله برای فهم بهتر روش و رویکرد تفسیر شیخ صفی‌الدین اردبیلی بر آیات قرآن، ابتدا مکاتب، روش‌ها و رویکردهای تفسیری قرآن‌کریم در تاریخ تفسیر قرآن بیان می‌شود و پس از آن ویژگی‌های روشی و رویکردی تفسیر قرآن شیخ صفی‌الدین اردبیلی تبیین شده است. در این رساله، آرای تفسیری شیخ صفی‌الدین اردبیلی با تفسیر تستری، سلمی، قشیری و محی‌الدین مقایسه شده است.

روش سلطان‌العارفین شیخ صفی‌الدین اردبیلی در تفسیر قرآن‌کریم، روش هرمنیوتیک قلبی قدسی است. شیخ صفی الدین از نطق قرآن‌کریم، منطق عرفانی و حکمی قرآن را در حوزه حکمت نظری و عرفان عملی استخراج کرده و آن را با توصیفی لطیف و ظریف، به صورت موجز با عباراتی شیوا و مسجع بیان فرموده است.

رویکرد تفسیری شیخ صفی‌الدین عرفانی است و کیفیت رابطه متقابل خدا و انسان و معرفت قلبی، محور اصلی تفسیر قرآن شیخ صفی‌الدین است. شیخ صفی‌الدین در تفسیرِ کلمات، از نشانه‌شناسی چندوجهیِ «دال»، «مدلول» و «دلالت» استفاده کرده است.

سید سلمان صفوی، تحصیل کرده حوزه علمیه قم و فارغ التحصیل دکترای فلسفه دین از دانشگاه لندن، مفسر قرآن و مثنوی، برنده جایزه جهانی کتاب سال ایران، مولف ده‌ها کتاب در حوزه فلسفه، عرفان و تفسیر قرآن و از احفاد شیخ صفی‌الدین اردبیلی است.

برای شناخت مکتب عرفانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی کتب:«عرفان ثقلین؛ مبانی نظری و عملی عرفان و طریقت صفویه»(۱۳۹۲)؛ «اهمیت شیخ صفی‌الدین اردبیلی در تاریخ فرهنگ و تمدن تشیع و ایران»(۱۳۹۹) را مطالعه کنید.

فهرست مطالب

مکتب‌های تفسیری قرآن به ترتیب تاریخی

روش و رویکرد تفسیری شیخ صفی‌الدین

مقایسه تفسیر شیخ صفی‌الدین با تفسیر تستری، سلمی، قشیری و ابن عربی

منابع